Uczenie ludzi dorosłych

W dzisiejszym wpisie zajmiemy się tematem dosyć złożonym i bardzo ważnym, czyli uczeniem się ludzi dorosłych. Przyswajanie wiedzy przez osoby dorosłe różni się diametralnie od uczenia się dzieci, które z zasady "chłoną jak gąbka". U nas jest to bardziej skomplikowane. Nasze dorosłe mózgi mają pewne - mniejsze lub większe - ograniczenia, które należy wziąć pod uwagę aby proces przebiegał efektywnie.

Proces uczenia się

Proces uczenia się jest badany przede wszystkim przez psychologów. Pojmowanie procesu uczenia się było przez lata zdominowane przez pogląd, który został nazwany podejściem behawioralno-asocjacyjnym i zdobył wielu zwolenników. Jednym z założeń tej teorii jest, że ludzie uczą się poprzez skojarzenia, a konkretny bodziec wywołuje reakcję. Przeprowadzony przez Pawłowa eksperyment ze śliniącym się psem jest najlepiej znanym przykładem tej teorii.

Uczenie się jest postrzegane jako konstruowanie nawyków ze skojarzeń. Powtarzanie, szczególnie w połączeniu ze wzmocnieniem pozytywnym, pomaga w procesie uczenia się. Prowadzący dzieli wiedzę na mniejsze, logicznie zorganizowane fragmenty i zapewnia uczestnikom kursu wzmocnienie. Wiele zastosowanych w dzisiejszym szkolnictwie wyższym podejść, jak cele behawioralne, hierarchiczne programy nauczania i obiektywne badanie wiedzy jest spuścizną po podejściu behawioralno-asocjacyjnym.

Najnowsze wytyczne

W ostatnich latach podejście poznawcze stało się główną teorią wyjaśniającą uczenie się w warunkach środowiska szkoły wyższej, gdzie wiedza jest złożona, a przetwarzanie informacji tak samo istotne, jak przypominanie sobie faktów. Psychologia poznawcza skupia się na pamięci, rozumowaniu i zadaniach, takich jak myślenie krytyczne i rozwiązywanie problemów. Interesuje ją sposób, w jaki uczący się konstruują znaczenie w zetknięciu z nowymi informacjami i jak próbują dopasować je do dotychczasowej wiedzy.

Psychologowie poznawczy określają uczenie się jako proces włączenia nowych informacji w istniejące struktury, które osoba ucząca się stworzyła w celu łączenia pojedynczych informacji w całość. Od czasu do czasu zachodzi potrzeba stworzenia nowych struktur. Teorie uczenia się stosowane w środowiskach uczelni wyższych zostały dobrze wyjaśnione przez Bruning (1994) oraz Casazza i Silverman (1996).

6 reguł Savnickiego

Svinicki (1991) wyróżnia sześć reguł uczenia się opartych na teorii poznawczej oraz ich implikacje dla prowadzących:

• Jeżeli informacja ma zostać przyswojona, musi być najpierw uznana za istotną.
  Implikacja: Im więcej uwagi jest efektywnie kierowane na to, co ma zostać przyswojone (to znaczy na najważniejsze pojęcia i obszary), tym większe prawdopodobieństwo skutecznego nauczenia się.
• W czasie uczenia się, osoby uczące się przekształcają informacje tak, by miały dla nich znaczenie.
  Implikacja: Zarówno prowadzący, jak i uczestnik kursu powinni używać przykładów, obrazów, omówień i łączyć je z dotychczasową wiedzą, aby zwiększyć znaczenie informacji.
• Uczący się przechowują informacje w pamięci długotrwałej w sposób zorganizowany wynikający z ich dotychczasowego pojmowania świata.
  Implikacja: Prowadzący może wspomóc organizację nowego materiału poprzez nadanie mu struktury, szczególnie takiej, którą uczestnicy kursu znają lub poprzez zachęcanie uczestników kursu do tworzenia takich struktur.
• Uczący się nieustannie sprawdzają swoje rozumienie, co prowadzi do udoskonalenia i powtórzenia zapamiętanych informacji.
  Implikacja: W celu wsparcia procesu uczenia się, należy tworzyć liczne okazje do sprawdzania i poznawania stanu wiedzy.
• Przeniesienie wiedzy do nowych kontekstów nie następuje automatycznie, ale jest rezultatem
  wielokrotnego jej zastosowania.
  Implikacja: Na początkowym etapie procesu uczenia się należy zadbać o podstawy do późniejszego zastosowania wiedzy w nowych kontekstach.
• Proces uczenia się jest ułatwiony, gdy osoby uczące się są świadome własnych strategii uczenia się i kontrolują ich zastosowanie w praktyce.
  Implikacja: Prowadzący powinien pomóc uczestnikom kursu nauczyć się przekładać strategie uczenia się na konkretne działania na odpowiednich etapach procesu uczenia się.

W kolejnym wpisie podejmiemy kolejne aspekty tego skomplikowanego zagadnienia.